निसर्गदत्त पुरुष म्हणून तुम्हाला काय अभिप्रेत आहे? असा प्रश्न आज एका मैत्रिणीने मला केला. त्यावर मी निसर्गदत्त स्त्री आणि पुरुष मला कसे अभिप्रेत आहेत,ते मांडण्याचा माझ्या कुवती प्रमाणे प्रयास केला आहे.
सर्व जीव सृष्टीत निसर्गतः नर आणि मादी हाच फक्त फरक! मानवही तसाच होता. सशक्त आणि कमजोर या गुणांवर जिवित राहत असे,अशा प्राणी अवस्थेतून मानवाने आजचा फारच मोठा सुधारणेचा पल्ला गाठला आहे. आज मानवाने चंद्रावर पोहोचण्य इतकी प्रगती केली आहे. तशीच त्याने मानवी सम्बधांचीही प्रगती केली.
निसर्गाने स्त्रीआणि पुरुष यांना काहीं जन्मतःच विशिष्ट गुण प्रदान केले आहेत. जसे स्त्री कडे सहनशीलता, निर्वाज्य प्रेम, मातृत्व, लज्जा, हळवेपणा, गृहिणी धर्म, क्षमाक्षीलता इत्यादी आले आहेत. तसेच पुरुषाकडे अर्थार्जन, पत्नीचे ,कुटुंबाचे, समाजाचे आणि देशाचे संरक्षण, पितृत्व, शौर्य इत्यादी गुण आले आहेत.
मी माझ्या एकच जन्मात स्वतःची बदलती रूपे पहिली. आपल्या वेशात बदल झाला,म्हणून प्रवृत्तीत बदल होण्याचे कारण काय? मी ही पिढी नुसार बदलले,पण त्या मुळे वैचारिक बदल झाला नाही. ज्ञानाने जिवनात प्रगल्भता आली. कितीही जिवनात चढ-उतार आले,तरी आपण त्यासाठी आपली मुल्ये गहाण टाकली नाहीत,आणि सद-सद विवेक बुद्धीला कायम जागरूक ठेवले आपण फक्त इतिहासातील थोरजनांचे पाठ पढत राहणार आहोत का पिढ्यानु -पिढ्या? आपण आपल्या घरात शिवबा, झाशीची राणी नाही बनवू शकलो,तरी त्या विचारांची मुले तर घडवू शकतो.त्यामुळे समाज सामर्थ्यशाली तरी होईल,तेव्हाच नेते सामर्थ्यशाली होतील,आणि देशही सामर्थ्यशाली होईल.
स्त्रीने स्वतःचे संरक्षणाचा प्रयत्न करणे,पुरुषाच्या बरोबरीने वाटचाल जरूर करावी,परंतु ही वाटचाल करताना तिनेही स्वतःची स्त्रीत्वाचे गुण सोडू नयेत. लज्जा स्त्रीत्वाचा गुणधर्म आहे, अनेकजणी त्यालाच फाट्यावर मारायला निघाल्या आहेत जाहिराती,चित्रपटातून अंग-प्रदर्शन करून अर्थार्जन करणे,हे कितपत बरोबर आहे. द्रोपदिचे वस्त्रहरण केले,म्हणून कृष्ण मदतीस धावला,येथे या स्त्रिया स्वतःचे राज-रोस पणे वस्त्रहरण करून घेत आहेत,यांच्या मदतीला कोण आणि कसे धावणार? अर्थार्जनासाठी हा एक-मेव मार्ग नाही. लवकर श्रीमंतीकडे जाताना,चुकीच्या मार्गाने आपण ती सापशिडी-वरून जात आहोत,हे कळत नाही का? स्वतःच गिळंकृत झाल्यावर काय कळणार?
गृहिणीचे कर्तव्य न बजावता, आपल्या कुटुंबियांची व्याख्याच बदलून टाकली आहे मी,माझा पती आणि मुले,असे चौकोनी कुटुंब. आई-बापाने काय घोडं मारलं आहे,की ते नको असतात. ज्यांनी आपल्या पतीला अस्तित्व दिले,तेच परके कसे ठरतात? फक्त एका पुरुषाला हातातील बाहुले बनविण्यात तीला स्त्री-स्वातंत्र्याचे भूषण वाटते. स्त्री स्वातंत्र्यात हे अभिप्रेत नाही. स्त्रीला तिचा आत्म सन्मान अभिप्रेत आहे. माता ही सहृदय सर्वांची माताच असली पाहिजे. जिजामाता या सर्वांच्या माता होत्या,तो आदर्श कसा आपण घेत नाही. फक्त स्वतःचे मुलाला प्रेम केले,हा मातृत्वाचा अर्थ अभिप्रेत नाही. एका स्त्री मध्ये माया-ममता हा निसर्गदत्त गुण आहे. तिने स्वतःच्या भुमीका बजावताना त्याची जाणीव ठेवायला हवी. एक स्त्रीच दुसऱ्या स्त्रीची शत्रू होते,असे न होता तिने सर्वांशीच मैत्रीपूर्ण संबंध ठेवायला हवेत. तेव्हाच पती-पत्नी,सासू-सून,नणंद-भावजय,जावा-जावा, ही सर्व नाती सुखाची होतील. कुटुंब,समाज आणि देशाला स्त्रीही तितक्याच शौर्यतेने योगदान देऊ शकते. तेव्हाच हा समाज समर्थशाली होईल.
आताच्या बदललेल्या परिस्थितीचे मूळ कारण,निसर्गाच्या प्रमाणे मनुष्य चालला नाही. मानव प्राण्याला बुद्धीचा वापर करण्याची क्षमता असल्याने,त्याने निसर्गाचा समतोल बिघडवला. स्त्री मध्ये ही शूरता असते, हे आपण,झाशीच्या राणी,अहिल्या देवी, अनेक उदाहरणातून पाहतो. स्त्री आणि पुरुष समानता ही योग्यच ,परंतु पुरुष स्वतःचे कर्तृत्व विसरू लागला आहे. स्त्रीशी पुरुषाने मैत्रीच्या नात्याने वागावे,याचा अर्थ,पुरुषाने षंढ व्हावे असा नाही. लग्न करणे, मुले जन्माला घालणे,स्वतःचे स्त्रीवर आणि कुटुंबियां वर रुबाब दाखवणे किंव्हा एकाहून अधिक स्त्रियांशी संबंध ठेवणे ,किंव्हा बलात्कार करणे हा काहीं पुरुषार्थ नाही.
आपली आई,पत्नी ,भगिनी,मुलगी किंव्हा कोणत्याही स्त्रीचे रक्षण करणे,स्वतःची पत्नी सोडून इतरांना भगिनी अथवा मातेच्या नजरेने प्रतिष्ठा देणे,कुटुंबाचे पालन-पोषण करण्याची क्षमता, विश्वास,धैर्य, अन्यायाविरुद्ध लढण्याची वृत्ती,आपले,कुटुंब,समाज आणि देशा प्रती आपली कर्तव्यांची जाण, शौर्य, चांगला मुलगा,पती आणि पिता होण्याची लक्षणे त्यात असणे,इत्यादी मध्ये मला पुरुषार्थ अभिप्रेत आहे.
आज हा पुरुषार्थ कमी झाला,आणि समाज षंढ झाला असे म्हणावे लागते.कारण हा पुरुषार्थ कमी झाला. कोणाला अन्यायाची चाड वाटत नाही,गुलामगिरीची प्रवृत्ती हे षंढपणाचे लक्षण आहे. हा षंढ पणा जाणे गरजेचे आहे.
आर्थिक उन्नतीसाठी,लाच घेणे,भ्रष्टाचार करणे आपली मुल्ये गहाण टाकणे या गोष्टी प्रथमतः बंद व्हायला हव्यात. नुसते पैशात सुख नसून, आपल्या सद-सद विवेक बुद्धीला जागी ठेवून, सदाचरणाने जगण्यांत सुख आहे. स्वतःचे आई-वडिलांचा जेव्हा विचार कराल,तेव्हाच समाजाचा,आणि देशाचा विचार करू शकाल. जो जन्मदात्याचा विचार करेल,तोच जन्म-भूमीचा विचार करेल.
रोज आपल्या देशातील परिस्थितीवर आपण ताशेरे झोडत बसतो,तर ही परिस्थिती बनविण्यास आपणच कारणीभूत आहोत हे आपल्यालाच समजायला हवे. सामर्थ्यशाली समाज हा असाच नुसता चर्चा करून कसा होईल? आपण प्रत्येकाने स्वतः समर्थ बनू या आणि आपले कुटुंब,समाज आणि देशाला सामर्थ्यशाली बनवू या! हीच या दीपावलीची परमेश्वरचरणी म्हणजेच जनता-जनार्दनास प्रार्थना!
No comments:
Post a Comment